İneklerde Östrus Siklusu ve Kızgınlık

İnekler iyi bakıldığında, uygun ortam sağlandığında ve evcilleştirilmiş koşullarda yıl boyunca düzenli olarak östrus gösteren canlılardır. Yani bu durumda inekler için poliöstrik canlılar diyebiliriz. Ortalama 9-11 aylık oldukları zaman pubertaya yani cinsel olgunluğa erişirler. Bazı faktörlere bağlı olarak pubertaya erişme yaşı 7 ile 18 ay arasında değişebilmektedir. Bir kere pubertaya ulaşıldıktan sonra düzenli olarak bu siklus devam eder. Fakat gebelik, doğum sonrası ortalama 3 – 6 haftalık dönem, doğumu izleyen dönemde yüksek süt verimli ve yetersiz beslenen inekler ve bazı patolojik koşullarda bu siklusun düzeni değişir veya bozulur. Normalde inekler belirgin olarak östrus belirtilerini gösterirler. Fakat bazı inek ve düveler normal siklik aktivitede olduğu gibi belirgin östrus belirtileri göstermekte yetersiz kalırlar. Bu durum sakin kızgınlık veya suböstrus olarak adlandırılır. Bazen belirtiler çok hafif görüldüğünden insanların tespit etmesi zor olabilmektedir.

Düvelerde östrus siklusunun ortalama süresi 20 gündür ve bu süre 18 ile 22 gün arasında değişebilir. İneklerde ise bu süre ortalama olarak 21 gündür ve yine bu süre 18 ile 24 gün arasında değişebilmektedir. Östrusun süresi ortalama olarak 12-18 saattir, fakat bu süre 2-50 saat arasında değişebilmektedir. İneklerde ovulasyon genellikle östrusun sona ermesinden sonraki 10-12 saat içerisinde şekillenir.

İneklerde östrus siklusu süresince gonadotropin releasing hormone (GnRH), gonadotropinler (FSH, LH ve prolaktin), ovaryum kökenli steroid ve peptide hormonlar (östradiol, progesteron, inhibin) ve prostaglandin F2α gibi homonların içerisinde bulunduğu çok sayıda hormonal olay ve etkileşim şekillenmektedir. Tüm bu hormonların belirli görevleri vardır ve östrus siklusu içerisinde bu görevlerini yerine getirerek siklusun düzenli ve doğru bir şekilde işlemesini sağlarlar.

İneklerde ve pubertaya ulaşmış olan düvelerde genel anlamda östrus siklusu 4 dönemden oluşmaktadır. Kısaca bu dönemlere ve genel olarak bu dönemlerin özelliklerine bakacak olursak;

1. Proöstrus: Bu dönem östrustan hemen önce gelen dönemdir. Yani östrus için hazırlık dönemidir diyebiliriz. Bu dönemde corpus luteumun regresyonu ve folliküler büyüme şekillenir. Uterus hafifçe büyür, endometriuma gelen kan akımı artar ve uterus ödematöz bir hal alır. Endometrial bezlerin sekretorik aktivitesi artar. Vaginal mukozada hiperemi ve epitel hücre katarlının sayısında artış görülür. Bu dönem ortalama olarak 2-3 gün sürmektedir.

2. Östrus: Bu dönem ineklerin ve düvelerin erkeği kabul ettiği dönemdir. Kızgınlık dönemidir. Uterin, cervical ve vaginal bezlerin sekrete ettiği vaginal mukusun yani çağranın miktarı artar. Vaginal epital ve endometrium konjese ve hiperemiktir. Cervix relakse olur. Proöstrus ve östrusta fonksiyonel bir CL’un yokluğunda folliküler büyüme söz konusudur ve ovaryum tarafından üretilen baskın hormon östrojenlerdir. Proöstrus ve östrus östrus siklunun folliküler fazını oluşturur. İnek ve düvelerde östrus yaklaşık olarak 12 ile 18 saat arasında sürmektedir.

3. Metöstrus: Östrus döneminden sonra gelen dönemdir. İneklerde ovulasyonun oluştuğu ve CL’un şekillenmeye başladığı dönemdir. Uterus, cervix ve vaginadaki bezlerin sekresyonlarının miktarı azalır. Bu dönem ortalama olarak 3-4 gün sürmektedir.

4. Diöstrus: Corpus luteumun hakim olduğu dönemdir. Bu dönem boyunca tam anlamı ile fonksiyoneldir ve ürettiği progesteron miktarı yüksektir. Corpus luteumun aktif olduğu bu dönem östrüs siklusunun luteal fazı olarak adlandırılır. Uterus bezleri hiperplaziye ve hipertrofiye olur, cervix kapanır. Genital bölgenin sekresyonları az ve yapışkan karakterlidir. Yaklaşık olarak 12-16 gün sürmektedir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu