Muhabbet Kuşlarında Mantar Hastalıkları – Aspergilloz
Muhabbet kuşlarında mantar hastalığı en sık karşılaştığımız sorunlardan birisidir. Her ne kadar bakım ve besleme koşulları iyi olduğunda muhabbet kuşları mantar enfeksiyonlarına karşı dirençli olsa da; bağışıklık sistemini düşürücü faktörler, stres, kötü bakım koşulları ve hijyen eksikliği gibi nedenlere bağlı olarak mantar enfeksiyonları yaygın olarak görülmektedir. Genel bir değerlendirme yaptığımızda muhabbet kuşlarındaki mantar enfeksiyonlarının çoğu kötü hava koşulları ile alakalıdır ve hafife alınmaması gereken bir konudur. Muhabbet kuşlarında mantarların neden olduğu çok sayıda enfeksiyon durumu olsa da; aspergilloz, kandidiyaz, kriptokokoz, rhodotoruliasis veya mukormikoz en sık karşılaştığımız mantar hastalıklarıdır. Bu konumuzda en yaygın olarak karşımıza çıkan aspergilloz hastalığından bahsedeceğiz.
Muhabbet Kuşlarında Aspergilloz
Muhabbet kuşlarında açık ara en yaygın gördüğümüz mantar enfeksiyonu aspergillozdur. Hastalığa neden olan etken Aspergillus fumigatus‘tur. Aspergilloz diğer evcil hayvanlara ve insanlara bulaşmamasına rağmen muhabbet kuşlarında kronik enfeksiyonlara neden olan ve başlıca solunum sistemini etkileyen bir enfeksiyondur. Özellikle bakım ve besleme koşullarının kötü olduğu ve yetersiz beslenmiş olan kuşlarda daha yaygın olarak görülür. Hastalık tedavi edilebilir ama genellikle çok geç kalındığı için maalesef evcil muhabbet kuşlarında ciddi bir ölüm nedeni olarak hale üst sıralarda bulunuyor.
Muhabbet Kuşlarında Mantar (Aspergilloz) Nedenleri
Hastalığın ana nedeni Aspergilloz mantarlarıdır. Bu mantarlar doğal olarak birçok ortamda ve kuşlarda bulunur. Genellikle sağlıklı muhabbet kuşlarında herhangi bir belirti veya hastalığa neden olmaz. Fakat çeşitli nedenler ile kuşun bağışıklığı zayıflarsa, strese girerse belirtiler ve hastalık ortaya çıkabilir. Muhabbet kuşlarında mantar hastalıklarını tetikleyen başlıca durumlar şunlardır:
- Zayıflamış bağışıklık sistemi
- Aşısı kalabalık kafesler ve ortamlar
- Beslenme düzensizliği ve yetersiz besleme
- Kötü hava şartları ve yetersiz havalandırma
- Solunum sistemini etkileyen toksinler
- Aşırı yüksek veya çok düşük nem oranları
- Diğer bazı enfeksiyonlar
- Hijyen eksikliği ve kirli ortamlar
Muhabbet Kuşlarında Mantar (Aspergilloz) Belirtileri
Aspergilloz, muhabbet kuşlarında başlıca solunum sistemini etkilemektedir. Genellikle hava keseleri ve akciğerlerde yavaş yavaş ilerleyen kronik bir mantar hastalığıdır. Hastalık öncelikli olarak iştahta azalma, hafif kilo kaybı, enerji seviyesinde azalma ve daha az hareket etme gibi belirtiler gösterir. Fakat bu belirtileri tespit etmek veya anlamak ilk etapta oldukça güçtür. Hastalık ilerlediğinde solunum sistemi ile ilgili belirtiler daha şiddetli şekilde ortaya çıkmaya başlar. Ağız açık şekilde soluma, hırıltılı solunum, halsizlik, tüylerde kabarma ve hareketsizlik gördüğümüz belirtiler arasındadır. Solunum sıkıntısı muhabbet kuşlarında acil bir durumdur ve ani ölümlere sebebiyet verebilir.
Aspergilloz enfeksiyonu genellikle kronik seyirli bir enfeksiyon olarak karşımıza çıksa da, nadir olarak akut durumlar görülebilir. Akut enfeksiyonlar genellikle genç ve bağışıklığı ciddi anlamda düşmüş olan muhabbet kuşlarında görülmektedir. Hastalığın bu formunda da yukarıda saydığımız belirtileri görebiliriz ama belirtiler çok daha hızlı ilerler ve birkaç gün içerisinde ölüm ile sonuçlanabilir.
Bu mantar hastalığı genel olarak bir solunum yolu hastalığı olmasına rağmen kan dolaşımı aracılığı ile diğer organ ve dokuları da etkileyebilmektedir. Bu nedenle solunum sistemi belirtileri dışında ishal, titreme, koordinasyon bozukluğu gibi belirtilerde görülebilir.
Muhabbet Kuşlarında Mantar (Aspergilloz) Tedavisi
Muhabbet kuşlarında görülen aspergilloz sorunu tedavi edilebilir. Başarı şansı hastalığın şiddeti, muhabbet kuşunun genel durumu ve yaşı gibi faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Hastalıkta tedavi antifungal ilaçlar ve destekleyici tedavi şeklinde ilerler. Mantar önleyici ilaçlar aspergilloza karşı ilk tedavi şeklidir ve bu ilaçlardan itrakonazol muhtemelen en yaygın olarak kullanılan mantar önleyici ilaçtır. Bu ilaç ağızdan verilir ve kuşlarda kullanım için nispeten güvenlidir. Başka bir mantar önleyici olan amfoterisin B, daha şiddetli olan enfeksiyonlarda aspergilloz için birincil tedavi olarak kullanılmaktadır. Fakat uzun süre kullanıldığında toksisiteye neden olduğu ve böbreklere zarar verdiği bilinmektedir.
Ciddi olgularda cerrahi müdahale gerekebilir. Aspergillus, solunum yollarında veya vücudun diğer doku ve organlarında granülomlar (iltihaplı küçük kitleler) oluşturabilir. Trakeada yani soluk brusunde bir granülom oluşursa, bu durum akciğerlere hava akışını engelleyebilir. Böyle bir durumda, kitlenin çıkarılabilmesi için hayvana anestezi verilmesi ve hava akışının sağlanması gerekebilir. Veteriner hekimler genellikle kuşun nefes alabilmesi için bir hava kesesi kanülü yerleştirir.
Muhabbet Kuşlarında Mantar
Muhabbet kuşlarında mantar hastalığı denildiğinde ilk olarak birçok kişinin aklına deri ve vücudun dış kısımlarını kaplayan lezyonlu mantar hastalıkları geliyor olsa da; aspergilloz bizim çok daha yaygın ve sık olarak karşılaştığımız mantar hastalığıdır. Özellikle solunum yolu ile ilgili sıkıntı çeken muhabbet kuşlarında mutlaka bu sorun göz önünde bulundurulmalı ve aspergilloz teşhisi konursa vakit kaybetmeden tedaviye başlanmalıdır.
