Kedi ile Köpeklerde Sarılık Nedenleri ve Tedavisi
Kedi ve köpeklerde yaygın olarak görülen sarılık aynı zamanda ikterus olarak ta bilinmektedir. Genellikle ciddi hastalıkların bir belirtisi olarak karşımıza çıkar. Kedi ve köpeklerde cildi etkileyen sarılık tablosu görülmesinin başlıca birkaç nedeni vardır. Bazı daha yaygın bir şekilde görülürken, bazı nedenler nadir olarak karşımıza çıkar. Neden her ne olursa olsun sarılık oldukça ciddi bir sorundur ve altında yatan neden tedavi edilmezse ölümcül olabilmektedir. Bu nedenle göz ardı edilmemeli ve ciddiye alınmalıdır.
Bir kedi veya köpekte sarılık tablosu geliştiğinde deri, gözün beyaz tabası ve mukozalar sarımsı bir renk alır. Sarılığın ve altında yatan ana nedenin şiddetine göre sarılığın şiddeti de değişmektedir. Uzun tüylü kedi ve köpek ırklarında veya koyu renk cilde sahip olan ırklarda sarılığı fark etmek biraz daha güç olabilmektedir. Fakat kulakların iç kısımları, gözlerin beyaz kısımları ve diş etleri sarılığın en kolay fark edildiği bölgelerdir. Bir kedi veya köpek sahibi olarak sarılık hakkında bilgi edinmek, nasıl oluştuğunu, nelerin neden olduğunu ve nasıl önlenebileceğini öğrenmek kedi veya köpeğinizin sağlığı açısından oldukça önemlidir.
Kedi ve Köpeklerde Sarılık Nedenleri
Sarılığın nedenleri başlıca 3’e ayrılmaktadır. Bunlar prehepatik dediğimiz karaciğer öncesi, hepatik dediğimiz direk karaciğer ile alakalı ve posthepatik dediğimiz karaciğer sonrası veya kolestatik sarılıktır. Fakat neden ne olursa olsun ana faktör hiperbilirubinemi durumudur. Kandaki bilirubin seviyesinin artması neticesinde sarılık görülür.
Hiperbilirubinemi, kırmızı kan hücrelerinin bir bileşeni olan bilirubinin anormal derecede yüksek olmasıdır. Kandaki bilirubin seviyesi karaciğer hastalıkları, safra kesesi hastalıkları veya kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkımı ile alakalıdır. Bilirubin, safrada yer alan sarı ve kahverengi bir maddedir. Normalde, kırmızı kan hücrelerinin ölmesi sonucunda ortaya çıkan bu madde karaciğer ve sonrasında safra yoluyla bağırsaklara verilir ve dışkı ile vücuttan atılır. Eğer vücutta bu durumu aksatan bir tablo söz konusu olursa sarılık gelişir.
Kedi ve köpeklerde sarılığa neden olan başlıca nedenler ve hastalıklar şunlardır.
Karaciğer Hastalıkları
Karaciğer hastalıkları, sarılığın hepatik yani karaciğer kökenli nedenleri olarak sınıflandırılır. Kedi ve köpeklerde ortaya çıkabilecek bir çok karaciğer hastalığı vardır. Hepatik lipidoz yani karaciğer yağlanması, hepatit tabloları, amiloidoz, köpeklerde enfeksiyöz canine hepatitis, kedilerde feline enfeksiyöz peritonitis öncelikli olarak sayılabilecek ve karaciğeri etkileyen hastalıklardır. Bu ve benzeri bazı hastalıklarda karaciğer fonksiyonları bozulur, karaciğer işlevlerini tam olarak yapamaz. Ek olarak, bazı ilaçlar, toksinlere maruz kalma, zehirlenmeler, tümör ve kanserler ve diğer sorunlar karaciğer hasarına neden olabilir.
Safra Kesesi Hastalıkları
Posthepatik yani karaciğer sonrası dediğimiz sarılık problemleri çoğunlukla safra kesesi ile ilişkilidir. Karaciğerde açığa çıkan bilirubinin safra aracılığı ile bağırsaklara aktarıldığını söylemiştik. Safa yollarındaki tıkanıklıklar, safra kesesi taşları, safra kesesi iltihabı, safra kesesinde tümör veya kanser ya da safra kesesi yırtılması gibi durumlarda bu akış engellenir ve dolayısı bilirubin doğru bir şekilde atılamaz. Bunun neticesinde artan bilirubin seviyesine bağlı sarılık gelişebilir. Safra kesesi ile alakalı olarak “Köpeklerde Safra Kesesi Tıkanıklığı ve Mukoseli” konumuzdan da detaylı bilgiler alabilirsiniz.
Yüksek Oranda Kırmızı Kan Hücresi Yıkımı
Vücutta eski hücrelerin yıkımlanarak yeni hücrelerin ortaya çıktığı normal bir süreç vardır. Kırmızı kan hücreleri yani alyuvarlar içinde durum böyledir. Fakat alyuvar yıkımı normale göre çok fazla olursa karaciğer artan bilirubin miktarına karşılık yeterli gelmez ve kanda bilirubin seviyesi artar. Bazı toksinler, zehirlenmeler, çeşitli ilaçlar, bazı iç ve dış parazitler, kan transfüzyonu reaksiyonları, kedi immün yetmezlik virüsü, kedi lösemi virüsü, otoimmun bazı hastalıklar bu kapsamda ilk akla gelenlerdir.
Diğer Nedenler
Kedi ve köpeklerde sarılığın başlıca nedenleri yukarıda saydığımız durumlardır. Fakat bunun dışında pankreatit, bağırsak kitleleri, sepsis ve diğer bazı sağlık sorunları da sarılığa neden olabilmektedir.
Kedi ve Köpeklerde Sarılığın Teşhis ve Tedavisi
Veteriner hekimin yapacağı genel bir muayene ile sarılığı tespit etmesi kolaydır ama altında yatan ana faktörün belirlenmesi tedavi açısından önemlidir. Tam kan sayımı, kan biyokimya testleri, karaciğer ve safra enzimlerinin seviyelerinin belirlenmesi gibi laboratuvar testleri hastalığın şiddeti ve nedeni konusunda bilgi verebilir. Bunun yanında bazen röntgen, ultrason ve karaciğer biyopsisi teşhis için kullanılabilir.
Sarılık sorununun tedavisi nedene bağlı olarak değişmektedir. Genel olarak kedi ve köpeklerde sarılık tedavisinde destekleyici bakım ve tedavi, intravenöz sıvılar, antibiyotikler, K vitamini, antiemetikler ve ağrı kesici ilaçlar kullanılır. Tümör ve kanser vakalarında, safra kesesi taşlarında ve yırtılmasında ve diğer bazı faktörlerde ise cerrahi yöntemler uygulanır.
Genel olarak bir değerlendirme yaptığımızda sarılığın nedenlerini tam olarak önlemek imkansızdır. Ancak kedinizde ve köpeğinizde oluşma olasılığını azaltmak için yapabileceğiniz bazı şeyler vardır.
- Tüm ilaçları, ev kimyasallarını ve zehirli ev bitkilerini evcil hayvanlarınızın ulaşamayacağı yerlerde tutun.
- Kedi ve köpeğinize düzenli olarak check up yaptırın.
- Obezite gibi sorunların oluşmasına izin vermeyin. Evcil hayvanınızın bakım ve beslenmesine dikkat edin. Beslenmesinde kaliteli mamalar kullanın.
- Yavruluk dönemlerinden itibaren düzenli olarak aşılarını yaptırın.
Kedi ve köpeklerde sarılık oldukça önemli bir problemdir ve acil olarak müdahale edilmesi gerekir. Bu nedenle ara ara evcil hayvanınızın özellikle mukozalarını, kulak içlerini ve gözünü kontrol edin. Ufak bir renk değişikliği gördüğünüzde ise veteriner hekime başvurun.