Koyun ve Keçilerde Topallama

Koyun ve keçilerde topallık en sık gördüğümüz sorunlardan birisidir. Aynı zamanda küçükbaş hayvancılığın başlıca hayvan refahı problemleri arasında yer alır. Her ne kadar sık karşılaştığımız bir problem olsa da basit önleyici yöntemler ve tedavi seçenekleri ile iyi bir şekilde yönetilip, kontrol altına alınabilir. Topallık, sürüde büyük refah ve ekonomik sorunlara neden olabilir. Koyun ve keçilerde ağrı ve acıya neden olması, vücut kondisyonunun azalması, kuzulama oranlarının düşmesi, kuzularda düşük büyüme oranları, koçlarda düşük performans ve daha pek çok nedenden ötürü iştahın azalması ve hayvanın daha fazla pasif (sürekli yatma isteği) kalması ile ciddi ekonomik kayıplar oluşur. Koyun ve keçilerde topallığa neden olan çeşitli faktörler ve hastalıklar vardır. Bunları aşağıda sıralayacağız ve önemli olan bazıları hakkında sizlere daha detaylı bilgiler vereceğiz.

Koyun ve Keçilerde Topallama Nedenleri

Koyun ve keçilerde topallamaya neden olabilecek birçok faktör vardır. Öncelikli olarak hareket sistemindeki tüm doku ve organlara ait travmalar topallamaya neden olabilmektedir. Yumuşak doku zedelenmeleri, kas sorunları, tırnak yaralanmaları, kemik dokudaki çatlak ve kırıklar, çıkıklar, eklem travmaları, ligament ve tendonları etkileyen travmalar öncelikli olarak topallama nedeni sayılabilir. Tabi ki bunun yanında çeşitli hastalıklarda doğrudan veya dolaylı yoldan topallamaya sebebiyet verebilmektedir.

  • Hareket sistemini etkileyen travmalar
  • İnterdigital dermatitis
  • Ayak çürüğü hastalığı
  • Poliartrit
  • Eklem hastalığı (Escherichia coli ve Erysipelothrix)
  • Beyaz kas hastalığı
  • Klamidyal poliartrit
  • Raşitizm
  • Enzootik ataksi (bakır eksikliği)
  • Şap hastalığı
  • Beslenme osteodistrofileri
  • Selenyum toksikozu
  • Laminitis
  • Dermatofiloz
  • Mavi dil hastalığı
  • Ülseratif dermatoz

Koyun ve Keçilerde İnterdigital Dermatitis

İnterdigital dermatitis, koyunlarda topallığın en yaygın nedenidir ve en çok zemin koşulları bozuk ve ıslakken görülür. Aynı zamanda bu durum diğer bazı daha ciddi topallık nedenlerinin habercisi olabilir, bu nedenle derhal tedavi edilmesi gerekir. Tüm yaş gruplarını etkileyebilir, ancak kuzularda koyunlardan daha yaygındır. Çevrede doğal olarak bulunan Fusobacterium necrophorum bakterisinden kaynaklanır. Genellikle sıcak ve nemli koşullarda yayılır, tırnaklar arasındaki cilt kısmı etkilenir. Tırnaklar arasındaki kısım kızarık, şişmiş, ağrılı ve iltihaplı bir hale gelmekte ve üzeri ince bir beyazımsı tabak ile kaplanmış haldedir. Bu durumda koyunlarda ve keçilerde ciddi topallama görülür. Tırnağın alt dokularına geçme durumu ve kötü koku yoktur.

Koyun ve keçilerde interdigital dermatitis hastalığının oluşturduğu lezyonlar.

İnterdigital dermatitis olgularında mutlaka veteriner hekimlerden destek almak ve veteriner hekimlerin önerilerini dinlemek gerekir. Oksitetrasiklin aerosol spreyleri kullanılarak topikal olarak tedavi edilebilir. Birkaç hayvan etkilendiğinde, koyunları bir ayak banyosunda (%10 çinko sülfat solüsyonu veya %3 formalin) yürütmek genellikle etkili kontrol sağlar. Risk dönemi boyunca genellikle haftalık aralıklarla ayak banyosunu tekrarlamak gerekir. Daha sonra ayak banyosu yapan keçi ve koyunlar, formalin veya çinko sülfatın ayaklarda kuruması için kuru bir yerde durmalıdır. %5’in üzerindeki konsantrasyonlarda formalin, interdigital deride ciddi tahrişe neden olabilir, bu nedenle dikkatle kullanılmalıdır.

Koyun ve Keçilerde Ayak Çürüğü Hastalığı

Ayak çürüğü çok yaygın bir durumdur, son derece ağrılıdır ve çok bulaşıcıdır. Etkilenen koyun ve keçiler genellikle etkilenen ayaklarını yere basmak istemezler ve askıda tutarlar. Çok ciddi topallamaya sebebiyet verebilmektedir. Her iki ön ayak da etkilenirse hayvanlar dizlerinin üzerinde yürürler. Vücut kondisyonunun hızlı kaybına neden olur. Dichelobacter nodusus ve Fusobacterium necrophorum olmak üzere iki farklı bakteri türü neden olur. Ayak çürüğünün ilk belirtisi, interdijital derinin şişmesi ve nemlenmesidir. Islak ve kötü zemin koşulları, interdijital alanı yumuşatır ve bu da onu bakteri penetrasyonuna daha duyarlı hale getirir. Etkilenen ayaklar çok karakteristik bir kötü kokuya sahiptir. Kronik vakalarda, tırnak duvarları ve ayak parmakları aşırı büyür ve şekil değiştirir.

Tedavide hastalığın şiddetine göre farklı seçenekler gündeme gelse de ana protokol öncelikli olarak etkilenen koyun ve keçilerin izole edilmesi ve dikkatli şekilde tırnak bakımlarının yapılmasıdır. Lokal antibiyotik solüsyonları tedavinin temelidir. Özellikle şiddetli vakalarda enjektabl antibiyotik kullanılabilir. Yine yukarıda bahsettiğimiz ayak banyoları hastalığın önlenmesinde, şiddetinin azalmasında ve tedavisinde önemlidir.

Koyun ve Keçilerde Digital Dermatitis (CODD)

Şiddetli topallamaya neden olan ve sürünün büyük kısmını etkileyen önemli bir hastalıktır. Lezyon tırnağın koroner bandında (üst kısmında) başlar ve aşağı doğru ilerler ve sıklıkla tüm tırnak kapsülünün kaybıyla sonuçlanır. Ayak genellikle o kadar kötü bir şekilde hasar görür ki tırnak ile ilgili ciddi sıkıntılar ortaya çıkar. Ayrıca tırnağın üstünde yer alan 2-3 santimetrelik kısımda tüy dökülmesi görülür. Hastalığın nedeni ile ilgili net bilgiler yoktur ama muhtemelen sığırlarda dijital dermatite neden olana benzer bir spiroket dahil olmak üzere farklı bakteri türlerinin dahil olabileceğine inanılmaktadır.

Koyun ve Keçilerde Topallama Tedavisi

Topallamaya neden olan faktöre göre çeşitli şekillerde tedavi yolu izlenebilir. Özellikle travma kaynaklı topallamalarda tedaviler genellikle cerrahi yöntemler ile yapıldığı için bu tarz olgularda tedavi çok gündeme gelmemektedir. Özellikle yukarıda saydığımız bazı hastalıklarda ve topallamaya neden olan diğer mikroorganizma kaynaklı hastalıklarda antibiyotik tedavisi iyi bir seçenektir. Fakat doğru antibiyotiğin, doğru şekilde, doğru dozda ve sürede kullanılması önemlidir. Yine özellikle vitamin ve mineral eksikliklerinden kaynaklı olan topallamalarda medikal olarak eksik olan vitamin veya mineralin takviyesi sorunu ortadan kaldıracaktır.

Koyun ve Keçilerde Topallamayı Önlemek İçin Öneriler

  • Yüksek stoklama yoğunluklarını azaltın ve mümkün olduğunca stoklama yoğunluğunu düşük tutun. Bu sayede nemli zemin oluşumu ve enfeksiyon yayılma riski azalacaktır. Yeterli alan olduğundan emin olun ve özellikle sürünüz silaj veya saman gibi yemlerle besleniyorsa, taze ve kaliteli yatak ürünleri kullanılmalıdır.
  • Sürünüzün bakterilerin girebileceği çatlaklar veya kesikler oluşturmasını önlemek için yolların ve taşıma tesislerinin iyi durumda olduğundan emin olun.
  • Daldırma ve ayak solüsyonları kullanın ve her zaman bu ürünleri kullanırken üreticinin talimatlarına uyun.
  • Genel olarak biyogüvenlik kurallarına uyun, her zaman en iyi bakım ve hijyen koşulunu sağlamaya çalışın.
  • Eğer topallama sorunu görülmeye başladıysa vakit kaybetmeden veteriner hekiminiz ile iletişime geçin ve soruna mümkün olduğunca erken müdahale edilmesini sağlayın.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu