Yavru ve Yetişkin Kedilerde Öksürük
Öksürük, kedilerde oldukça sık karşılaştığımız sorunlardan birisidir. Öksürüğü tek başına bir hastalık olarak nitelendirmek çok doğru değildir. Genellikle çeşitli hastalık ve problemlerin sonucunda ortaya çıkan bir semptom ve belirtidir. Öksürük kısaca, vücudun solunum yolu içindeki yabancı maddeleri temizlemesine yardımcı olan bir reflekstir. Genel olarak canlılar ve dolayısı ile kediler; farenkslerini, gırtlaklarını, soluk borusunu ve hava yollarını kaplayan öksürük reseptörlerini tahriş eden bir şey olduğunda öksürürler. Çok nadir görülen ve birkaç kez tekrarlayan öksürükler için endişelenmeye pek gerek yoktur. Ama şiddetli, sürekli devam eden ve kronik öksürük veya diğer semptomlar ile ilişkili olanlara oldukça dikkatli yaklaşmak gerekir.
Kedilerde Öksürük Nedenleri
Kedilerde öksürüğe neden olabilecek oldukça fazla faktör vardır. Biz burada tek seferlik ve hafif öksürüklerden ziyade daha kronik ve şiddetli şekilde devam eden öksürüğün nedenlerinden bahsedeceğiz. Örnek vermek gerekirse; sadece kedi kumunun tozlu olması bile öksürüğe neden olabilir. Yine bunun yanında sigara dumanına maruz kalma gibi durumlar ya da tahriş edici maddeler ile temasta kısa süreli öksürük nedenleri arasındadır. Konumuz olan şiddetli ve kronik öksürüğün nedenlerini ise kısa bir şekilde aşağıda sıralayacağız.
- Solunum Yolu Enfeksiyonları: Öksürüğün en sık karşılaştığımız nedeni diyebiliriz. Özellikle yavru kedilerde solunum yolları ile alakalı enfeksiyonları daha sık görmekteyiz. Solunum yolu enfeksiyonlara tüm mikroorganizmalar (bakteri, virüs, mantar ve parazit) neden olabilmektedir. Özellikle yavru kedilerde viral enfeksiyonlar çok daha yaygın ve şiddetli şekilde görülmektedir.
- Astım: Kedilerde astım yine sık gördüğümüz solunum yolu problemleri arasında yer alır. Özellikle bazı kedi ırkları bu soruna karşı daha duyarlıdır. Hava yollarının daralması ve hava yollarındaki ödem neticesinde öksürük şekillenebilmektedir.
- Plevral Efüzyon : Bu, bir kedinin akciğerleri çevresinde öksürüğe neden olabilen anormal bir sıvı birikmesidir. Plevra akciğerleri saran göğüs zarıdır ve burada sıvı birikmesi direk olarak solunum yollarını etkilemektedir.
- Solunan Yabancı Cisimler: Toz, duman ve diğer partiküller bazen kediler tarafından bilinçli veya bilinçsiz solunabilmektedir. Bu durum öksürüğe neden olabilmektedir.
- Solunum Sistemindeki Yabancı Cisimler: Kediler tarafından ağız yolu ile yutulan veya burundan içeriye giren bazı yabancı cisimler özellikle solunum sisteminin üst kısımlarına takılabilmektedir. Bunun neticesinde öksürük kaçınılmaz olur.
- Tümör ve Kanser: Kedilerin solunum yollarını etkileyen tümör ve kanser vakalarında öksürük sıklıkla görülür. Hatta kedi sahibinin ilk fark ettiği belirti büyük oranda öksürük olacaktır.
- Travmalar ve Yaralanmalar: Solunum yollarının fiziksel, kimyasal veya termal yaralanması kedi öksürmesine neden olabilir.
- Kalp Kurdu: Kedilerde görülebilen iç parazit türlerinden birisi kalp kurdudur. Bu sorunun belirtileri arasında öksürük yer alabilir.
Kalp hastalıkları insanlarda ve köpeklerde sıklıkla öksürüğe neden olur, ancak kedilerde durum böyle değildir. Öksüren kedilerin neredeyse her zaman bir tür solunum rahatsızlığı vardır.
Kedilerde Islak ve Kuru Öksürük
Evcil hayvan sahipleri için önemli bir ipucu kedilerde ıslak öksürük ile kuru öksürük arasındaki farklardır. Bu öksürük tipleri ve bunlara neden olan etkenler genellikle farklıdır ve ana sorunun ortaya çıkmasında önemli bir yardımcıdır. Islak öksürük terimi, enfeksiyona tepki olarak solunum yollarında sıklıkla üretilen bir mukus olan balgamı ortaya çıkaran öksürüğü ifade eder. Artan balgam üretimi, vücudun virüsleri, bakterileri, hastalıklarla savaşan hücreleri ve diğer maddeleri akciğerlerden temizlemesine yardımcı olur.
Kuru öksürükler ise fazla balgam çıkarmaz. Kedilerde kuru öksürükler tipik olarak astım, solunan yabancı cisimler ve kanser gibi durumlarla ilişkilidir. Bu ayrımlar kesin değildir. Ancak sizi ve veterinerinizi olası bir tanıya yönlendirmeye yardımcı olabilir.
Kedilerde Kanlı Öksürük
Sağlıklı bir kedide ara sıra öksürük paniğe neden olmazken, eğer bu öksürük kan içeriyorsa ve kediniz öksürürken etrafa kan sıçratıyorsa potansiyel bir acil durumdur.
- Travmalar
- Kan damarlarını aşındıran kanserler
- Şiddetli enfeksiyonlar
- Normal kan pıhtılaşmasını engelleyen zehirlere maruz kalma
Bu durumun başlıca nedenleri arasında sayılabilir.
Kedilerde Öksürük Tedavisi
Bir kedinin öksürüğünü tedavi etmek, altta yatan nedeni tedavi etmek anlamına gelir.
- Tahriş edici bir maddenin solunmasıyla oluşan öksürük, tahriş edici maddeler kedinin ortamından uzaklaştırıldığında ortadan kalkacaktır.
- Solunum yolu enfeksiyonları erken tespit edildiğinde, çoğu bakteri, mantar ve parazit enfeksiyonu, kedi uygun antimikrobiyal ilaçlar aldığında düzelir. Antiviral ilaçlar daha az kullanılır ancak bazı durumlarda faydalıdır.
- Kedi astımı tedavisi, kedinin ortamından potansiyel tetikleyicileri uzaklaştırmayı ve solunum yollarını genişletmek, iltihaplanmayı ve şişmeyi azaltmak için inhale veya sistemik ilaçlar vermeyi içerir.
- Bir kedinin akciğerleri çevresinde sıvı birikimi varsa; biriken sıvı bir enjektör ile çıkarılabilir. Fakat bazen sıvının kaynağını ele almak ve tekrar birikmesini önlemek için ek tedavi gerekebilir.
- Yutulan yabancı cisimleri çıkarmak için bronkoskopi veya ameliyat gerekebilir. Ayrıca ikincil enfeksiyonları önlemek veya tedavi etmek için sıklıkla antibiyotik verilir.
- Solunum yollarını etkileyen kanser genellikle kemoterapi, radyoterapi, cerrahi, immünoterapi ve/veya palyatif bakım ile tedavi edilir.
- Öksürmeye neden olan bazı yaralanmalar tıbbi tedavi ile iyileşirken diğerleri ameliyat gerektirir.
- Kalp kurdunun önlenmesi kediler için hayati önem taşır çünkü kedinize kalp kurdu bulaştığında, kedi kalp kurdu hastalığının tedavi seçenekleri sınırlıdır.
Öksüren kediler için semptomatik ve destekleyici tedavi uygulanabilmektedir. Genellikle oksijen ve sıvı takviyesi bu anlamda yaygın olarak kullanılır. Ayrıca evde, kedinizi buharlı bir banyoya yerleştirerek (veterineriniz öneriyorsa) burun akıntısını düzenli olarak silmek veya tıkanıklığı gevşetmek gibi tedaviler de yardımcı olabilir. Öksürük bastırıcılar nadiren kedilere verilir.