Kanatlı Trichomonas Enfeksiyonu (Pamukçuk Hastalığı)
Kanatlılarda sık görülen hastalıklardan birisi olan trichomoniasis, kamçılı bir protozoa olan Trichomonas gallinae tarafından oluşturulur. Bu hastalığa halk arasında pamuk, pamukçuk gibi isimlerde verilmektedir. Daha önceleri güvercin ve kumrularda hastalığa neden olan etken Trichomonas columbae olarak adlandırılmaktaydı. Fakat son değişiklikler ile tüm kanatlılarda hastalığın etkeni Trichomonas gallinae olarak belirtilmiştir.
Hastalık kanatlılardan sık görülmesi ile beraber özellikle güvercin ve kumrularda görülme sıklığı çok daha fazladır. Tüm Dünya’da özellikle güvercin ve kumrularda bu hastalığa rastlanılır.
Nedenleri
Hastalığın nedeni yukarıda dediğimiz gibi Trichomonas gallinae adı verilen bir protozoadır. Bu etken çeşitli şekillerde vücuda alınabilir. Enfekte olan kuşlar; ağız salgıları, dışkıları ve diğer bazı şekillerde bu etkeni çevreye yayarlar. Bu şekilde bir etken yayılımı olur. Başka bir kuşun bu etkeni alması ile ondada enfeksiyon oluşur. Aynı zamanda enfekte anne güvercinlerin yavrularını beslediği sırada bu etken yavrulara bulaşabilir. Hastalık etkeni barındıran suların içilmesi, etkeni barındıran yiyeceklerin tüketilmesi ve etken yoğunluğu ortamlarda bulunma ile hastalık kanatlıdan kanatlıya bulaşır.
Belirtileri
Bu hastalık yetişkin ve bağışıklık sistemi güçlü olan kanatlılarda genellikle gizli seyreder ve herhangi bir belirti vermez. Fakat çok genç ve yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıf olanlarda ve strese maruz kalanlarda hastalık belirtileri ortaya çıkabilir.
Trichomoniasis özellikle genç güvercin ve kuğularda ağız, yumuşak damak, yutak, yemek borusu, kursak, bezli mide, sinüsler, karaciğer, dalak, akciğer, pankreas, kalp ve hava keselerinde lezyonlara neden olabilir. Genelikle ilk lezyonlar ağız, yutak, yemek borusunda ve kursak mukozal yüzeyinde ortaya çıkar. Buralarda inflamasyon, beyaz-kremsi yapışkan sıvının varlığı dikkati çeker. Zamanla kenarları hiperemik, küçük, sarı ve beyaz ülserler oluşur. Bu şekillenen nekrotik odaklar giderek genişleyerek mukozal yüzeylere yayılır ve piramit benzeri bir şekle dönüşür. Bu lezyonlar sonrasında kanamasız olarak yerinden kalkabilir veya diğer iç organlara da yerleşir. Ayrıca sinüslerde peynirimsi içerik dikkati çeker.
Resim: Ağız içerisinde örnek bir lezyon.
Bunun yanında kanatlılarda bazı diğer genel belirtilerde ortaya çıkar. Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, tüylerde kabarma, soluk alıp vermede güçlük, yeme ve içmede güçlük, ishal, gözlerde şişme, gözlerde yaşarma, ağızdan akıntı gelmesi bu belirtiler arasında sayılabilir.
Teşhis ve Tedavi
Klinik belirtiler ve otopsi bulgularına bakarak büyük oranda hastalıktan şüphe edilir. Fakat kesin tanı için laboratuvar testi gerekmektedir. Lezyonlardan veya lezyonlu organ ve dokulardan alınan örneklerde etkene rastlanması ile kesin tanı konur.
Trichononasları medikal tedavi ile tamamen yok etmek neredeyse mümkün değildir. Bu uygulamalar ile etken sayıca azalmakta ve bu sayı zamanla tekrar yükselmektedir. Çeşitli ilaçlar tedavide kullanılmaktadır. Bu konu hakkında veteriner hekimlerden yardım alabilirsiniz.
Hastalıktan korunmak için sağlık önlemleri, biyogüvenlik önlemleri ve dezenfeksiyon oldukça önemlidir. Hem etkili hemde ekonomiktir.
Sonuç olarak bir bakteri midir?
Bu konuda ufak bir alıntı; Trichomoniasis kısa ismi ile Trichomonas Hastalığı; tek hücreli, mikroskopik, kamçılı bir protozoa olan Trichomonas Gallinae isimli mikroorganizmanın meydana getirdiği bir hastalıktır. Belirtilerine ek olarak tavukların ibiklerinde siyah benekler oluşması sayılabilir. Tedavi için metronidazole etken maddeli beşeri ilaç ile faydasını gördüm.