Kedilerde Anemi (Kansızlık) Nedenleri ve Tedavisi
Kedilerde anemi, çeşitli sorun ve hastalıklardan kaynaklı olarak kanda yer alan kırmızı kan hücreleri yani alyuvarların sayısının normalin altına düşmesi olayıdır. Kandaki alyuvar sayısının normalin altında bir seviyeye düşmesi kan kaybından, üretilen kırmızı kan hücrelerinin sayısının azalmasından veya kırmızı kan hücrelerinin herhangi bir nedenden dolayı hızlı bir şekilde yıkımlanmasından kaynaklanıyor olabilir. Birçok sorun veya hastalık doğrudan ya da dolaylı yoldan anemi yani kansızlığa neden olabilir. Aynı zamanda anemi çeşitli şiddetlerde görülebilir. Ciddi durumlarda ve çok düşük seviyelere geldiğinde acil müdahale edilmesi gerekir ve kan nakli gerekebilir.
Kedilerde Anemi Nedir?
Anemi çoğunlukla başka bir hastalık veya sorunun bir belirtisidir. Kanda yeterli miktarda alyuvar (kırmızı kan hücresi) veya hemoglobin olmadığında ortaya çıkar. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinin ana bileşenidir ve görevi oksijen taşımaktır. Kanda yeterli kırmızı kan hücresi veya hemoglobin olmadığında, vücut hücreleri yeterli miktarda ve ihtiyaçları olan oksijeni alamaz. Bu neticesinde düzgün çalışamazlar ve fonksiyonları bozulur. Kedide görülen belirtilere neden olan ana faktör bu oksijen eksikliğidir.
Kedilerde Anemi Çeşitleri
Kedilerde anemi temel olarak iki kategoriye ayrılır. Bunlar rejeneratif ve rejeneratif olmayan anemi olarak adlandırılır. Rejeneratif anemi aynı zamanda geri dönüşümü olarak nitelendirilebilir. Her ne kadar bir kırmızı kan hücresi eksikliği söz konusu olsa da kemik iliği daha fazla kırmızı kan hücresi üreterek eksikliği tamamlamaya çalışır. Non rejeneratif veya diğer ismi ile rejeneratif olmayan anemide kemik iliği eksikliği karşılamak için yeterli cevabı veremez ve eksikliği tamamlayamaz.
Kedilerde Anemi Belirtileri
Aneminin altında yatan temel sorun ve hastalığa göre belirtilerde farklılıklar gözlenebilir. Genel olarak anemik bir kedide gördüğümüz ve karşımıza çıkan belirtiler şunlardır.
- Mukozalarda (göz kapağının iç kısımları, diş etleri gibi) solgunluk
- Kalp atım hızında artış (kan yeterince oksijen taşımadığı için)
- Solunum hızında artış (oksijen ihtiyacını karşılayabilmek için)
- Uyuşukluk hali ve halsizlik (Kedilerde Halsizlik ve İştahsızlık Nedenleri)
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Su tüketiminin artması
- Göğüs bölgesinde ağrı hissi
- Uykusuzluk
Kedilerde anemi sorununda ortaya çıkacak olan belirtiler aynı zamanda, kedinin alyuvar sayısının ne kadar ve ne kadar hızlı düştüğüne bağlı olarak değişebilir. Tabi ki aneminin altında yatan esas hastalığa veya soruna göre farklı belirtilerinde karşımıza çıkabileceği unutulmamalıdır.
Yukarıda sadığımız belirtiler hem alyuvarların azalması hem de alyuvarların en önemli görevi olan doku ve organlara oksijen taşınmasındaki aksamalardan kaynaklıdır. Doku ve organların oksijen ihtiyacını karşılayabilmek için daha hızlı bir şekilde solunum gerçekleşir ve kalp daha hızlı bir şekilde atar. Hücrelere yeterince oksijen taşınamadığında enerji seviyeleri de düşer ve kedi genellikle uyuşuk bir görünümdedir. Kansız kedilerde kasların çalışmasında da aksamalar olacağından hareketlilik azalmıştır. Çok ciddi anemi vakarında beyine giden oksijen kritik seviyenin altına düştüğünde koma durumu gözlenebilir.
Kedilerde Anemi Nedenleri
Kedilerde Rejeneratif Anemi Nedenleri
Kan Kaybı: Aktif kan kaybı durumunda anemi de ortaya çıkacaktır. Özellikle travmalara bağlı olarak ortaya çıkan kanamalı yaralanmalar bu durumun ana sebebi olmak ile beraber bazı iç ve dış parazitlerde kan kaybına bağlı anemiye sebep olabilir. Araba çarpması, yüksekten düşme, kesici aletler ile yaralanma gibi travma nedenleri önemli faktördür. Pire, kene gibi dış parazitler kan emerek, yine aynı şekilde özellikle bağırsak parazitleri de bağırsakların yapısını bozarak ve kanamasına neden olarak buna sebebiyet verebilir. Böbrek yetmezliği veya başka nedenlere bağlı mide ülserleri ve bazı iç organlardaki kanamalı tümörlerde bir faktör olarak sayılabilir.
Hemoliz: Çeşitli nedenlere bağlı olarak vücudun alyuvarları kendi kendine aşırı yıkımlaması yani yok etmesi durumudur.
Tonsinler ve Zehirlenme: Çeşitli ilaçlar, kimyasal maddeler, bitkiler, bazı meyve ve sebzeler kedilerde zehirlenmeye neden olur. Bakla, soğan gibi yiyecekler ilk akla gelenlerdir. Ayrıca bakır, çinko, kurşun ve selenyum gibi bazı ağır metallerde bu kapsamdadır.
Bazı Enfeksiyon Hastalıklar: Çeşitli bakteriyel veya viral enfeksiyonlar anemiye sebebiyet verebilmektedir. Feline Lösemi Virüsü (FeLV) ve Feline İmmün Yetmezlik Virüsü (FIV) gibi virüsler ile Hemobartonella gibi bakteriler öncelikli olarak sayılabilir. Ayrıca Cytauxzoon ve hemotrofik mikoplazma gibi paraziter kaynaklı enfeksiyonlarda söz konusudur.
Genetik Bazı Hastalıklar: Genetik olarak bazı kedi ırklarının anemi geliştirdiği araştırmalar sonucunda belirlenmiştir. Bu ırklardan en bilinenleri Habeş ve Somali kedileridir. Yani anemi kalıtsal olabilmektedir.
Kedilerde Nonrejeneratif anemi Nedenleri
Kronik Bazı Hastalıklar: Özellikle karaciğer, adrenal bez veya tiroid bezi hastalıkları ile kanserlerin tümü anemiye neden olabilir. Bu tarz hastalıklarda genellikle vücudun alyuvar üretme yeteneği zayıflamaktadır.
Böbrek Hastalıkları: Böbrekler tarafından salgılanan eritropoietin adı verilen bir hormon vücudu daha doğrusu kemik iliğini yeni kırmızı kan hücreleri yapması için uyarır. Böbrek hastalıklarında eritropoietin miktarı azalacağı için alyuvar üretimi de azalır.
Beslenme Eksiklikleri: Kötü ye yanlış beslenme, bazı besin maddelerinin yeterli düzeyde alınmaması anemiye neden olabilmektedir. Bu durum kedilerde nadir olarak görülür.
Kemik İliği Sorunları: Kemik ilikleri vücut açısından oldukça önemlidir. Çünkü alyuvar yani kırmızı kan hücrelerinin üretildiği yerdir. Kemik iliğini etkileyen herhangi bir sorun ya da hastalık alyuvar üretimini de olumsuz etkileyecek ve anemiye neden olacaktır. Kemik iliği kanserleri, kedi lösemi virüsü ve kedi immün yetmezlik virüsü ilk olarak sayılabilecek durumlardır.
Kedilerde Anemi Teşhisi
Oldukça yaygın olarak kullanılan tam kan sayımında anemi durumu karşımıza çıkar. Alyuvar sayısının normal sınırların altında kalması anemi olarak nitelendirilir. Alyuvar sayısı ile beraber hemoglobin, trombosit ve akyuvar yani beyaz kan hücresi sayısının birlikte değerlendirilmesi aneminin altında yatan nedeni belirlemekte faydalı olacaktır. Bu laboratuvar testleri ayrıca aneminin rejeneratif mi yoksa nonrejeneratif mi olduğunu da gösterir.
Anemiyi belirlemek kolaydır ama altında yatan ana nedeni belirlemek için bazı ilave laboratuvar testleri ile röntgen, ultrason, MR, tomoğrafi gibi ilave yardımcı tanı yöntemleri de kullanılabilmektedir.
Kedilerde Anemi Tedavisi
Tedavide ana amaç aneminin altında yatan nedenin ortadan kaldırılmasıdır. Birincil hastalığın belirlenmesi ve tedavi edilmesi ile anemi düzelebilir. Aneminin şiddetli olduğu ya da kronik bir hastalığa bağlı olduğu durumlarda kan nakli ve yoğun bakım gerekebilmektedir.
Genel olarak anemi tedavisinde birçok farklı yöntem kombine olarak uygulanır. Medikal yöntemler yani ilaçlar ile tedavinin yanında travmalar, yaralanmalar, iç kanama, tümör gibi vakalarda cerrahi tedavi yöntemleri kullanılabilmektedir.
Kedilerde Anemi Nasıl Önlenir?
Anemi birçok sorun ve hastalıktan kaynaklı olarak ortaya çıkabilmektedir. Tam olarak anemiyi önlemek ve riski sıfıra indirmek mümkün değildir ama riski azaltmak için her zaman yapılabilecekler vardır.
- İç ve dış parazit sorunundan kaynaklı anemileri önlemek için iç ve dış parazit uygulamalarını veteriner hekimin önerdiği aralıklar ile ve önerdiği şekilde yaptırmak gerekir.
- Mümkün olduğunca kaliteli mamalar ile kedinin beslenmesi gerekmektedir. Yanlış ve kötü mamalar ile beslenme direk olarak anemi ile ilişkili olacağı gibi bu tarz mamalar böbrek ve karaciğere etki ederek de anemi sebebi olabilir.
- Yavruluk döneminden itibaren aşılama önemlidir. Kediler yaklaşık 45-60 günlük olduklarında aşıları başlar ve bu aşıların düzenli olarak yapılması viral sorunları azaltacaktır.
- Ev kedilerini dışarı çıkarmamaya gayret edin.
- Ev içerisinde kediler için zehirli olabilecek bitkiler bulundurmayın. Çikolata, soğan, sarımsak gibi kediler açısından zehirli ürünleri kedilere kesinlikle vermeyin.
Sıkça Sorulan Sorular
Kedilerde anemi nasıl anlaşılır?
Aneminin net olarak teşhisi için tam kan sayımı yapılmalı ve alyuvar sayısına bakılmalıdır. Alyuvar sayısının normale göre az olması anemi göstergesidir. Bunun yanında özellikle göz mukozaları ve diş etlerine bakarak anemi durumu gözlenebilir. Bu bölgeler normalde kırmızımsı bir renktedir, anemi durumunda çok açık kırmızı veya beyazımsı bir renkte görülür.
Kedilerde anemi öldürür mü?
Aneminin altında yatan ana nedene ve aneminin şiddetine göre bazen bu durum öldürücü olabilmektedir. Fakat genel itibari ile anemi sorunu her zaman karşımıza çıkabilir ve her zaman ölümcül olacak diye bir durum söz konusu değildir.
Kedimde kansızlık var ne yapmalıyım?
Bu durumda mutlaka altta yatan neden belirlenmeli ve tedavi edilmelidir. Kansızlığın altında bazen çok ciddi hastalıklar ve problemler yatabilmektedir. Veteriner hekime kontrol ettirmek en doğru olan davranıştır.
Kedilerde anemi bulaşıcı mı?
Anemi genellikle tek başına bir hastalık değil birçok hastalık veya sorunun belirtilerinden birisidir. Bununla birlikte anemi çoğunlukla bulaşıcı değildir. Fakat aneminin altında yatan neden feline infectious anaemia (kedi enfeksiyöz anemi) gibi bir hastalıksa bulaşıcı olabilir.