Sütçü Koyun Irkları ve Özellikleri
Koyun ırklarını sınıflandırırken çeşitli şekillerde sınıflandırmamız mümkündür. Verim özelliklerine göre ise koyun ırkları üç farklı gruba ayrılmıştır. Bunlar; sütçü koyun ırkları, etçi koyun ırkları ve kombine koyun ırklarıdır. Adından anlaşılacağı gibi sütçü koyun ırklarının süt verim özellikleri gelişmiştir. Bu ırkların hem süt verimleri iyi düzeydedir, hemde süt kaliteleri iyidir. Etçi koyun ırklarının ise et verim özellikleri ve yemden yararlanma oranları iyidir. Kombine ırklar ise hem süt verimi hem de et verimi olan ırklardır, fakat bu verimleri bir sütçü veya etçi ırk kadar değildir. Bu konumuzda sizlere özellikle ülkemizde bulunan ve yetiştirilen sütçü koyun ırklarından bahsedeceğiz.
Sütçü Koyun Irkları
Sakız Koyunu
Bu ırk ismini Sakız Adası’ndan almıştır. Ülkemizde aynı zamanda Çeşme koyunu olarak bilinmektedir. Özellikle Ege ve Akdeniz bölgesinde yaygın olarak beslenen koyun ırkları arasında yer alır.
Sakız ırkının genellikle ağız çevresinde, göz etrafında, kulaklarda ve ayak üzerinde siyah küçük lekeleri vardır. Bunun dışında kalan vücut rengi beyazdır. Kuyruğu uzundur ve dip tarafında bir yağ birikimi vardır. Koyunlarda boynuz yoktur, koçları ise kuvvetli spiral boynuza sahiptir. Yapağısı kaba ve karışıktır. Memeleri iyi gelişmiş olan bir koyun ırkıdır.
Bu ırk zaten sütçü koyun ırkları arasında yer almaktadır ve iyi bir süt verimine sahiptir. Bununla beraber döl verimi de iyi düzeydedir. Bu ırkı saf olarak yetiştirmek gerekir. Adaptasyon yeteneği çok iyi düzeyde değildir. Sürü iç güdüsü ise yoktur.
Yetişkin bir sakız koyunu 40-45 kg kadar canlı ağırlığa sahiptir. Her gebelikteki ortalama yavru verimi 1.7 ile 2.3 arasında değişmektedir. Yani her doğumda ortalama 2 yavru verir diyebiliriz. Laktasyon süresi 160 ile 180 gün arasında değişmektedir. Laktasyon dönemindeki süt verimi ise 150-200 litre civarındadır. İyi bakım ve besleme ile verim 250 litreye kadar çıkmaktadır.
İvesi Koyunu
Bu ırk aynı zamanda Arap koyunu olarak bilinmektedir. İsrail, Lübnan, Suriye, Irak ve Ürdün gibi ülkelerde en çok beslenen ırklardan birisidir. Aynı zamanda ülkemizde de son dönemlerde oldukça yaygın bir hale gelmiştir. Ülkemizde özellikle Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaygın olarak bulunur.
Baş, boyun ve ayaklar kahverengi veya siyah renktedir. Bunun dışında kalan vücut bölgeleri ise beyaz yapağı ile kaplıdır. Yağlı kuyruğa sahip bir ırktır. Kulakları uzun ve sarkıktır. Koyunlarda boynuz yoktur. Koçların ise büyük bir kısmı spiral boynuza sahiptir. Yapağısı oldukça kabadır ve halı yapağısı özelliği göstermektedir.
Yetişkin bir ivesi ırkı koyun ortalama 50 kg canlı ağırlığa sahiptir. Genellikle tek doğum yaparlar, ikizlik oranları %15 civarındadır. Laktasyon süresi 170 ila 200 gün arasında değişmektedir ve laktasyon süt verimi yaklaşık olarak 140-170 litredir.
Doğu Frizya Koyunu
Aynı zamanda Marş koyunu olarak ta bilinmektedir. Bu ırk Almanya Frizland bölgesinde yetiştirilir. Vücudu genel olarak beyaz renktedir. Bazılarında baş bölgesinde küçük koyu lekeler olabilir. Kuyruk orta uzunlukta ve çıplaktır. Kulakları uzun ve yatay, boyun bölgesi uzun, karın bölgesi geniş ve bacaklar yüksektir.
Bu ırkın ülkemiz açısından bir önemi vardır. Ülkemize getirilmiş ve kıvırcık koyunu ile melezlemesi yapılmış. Bunun sonucunda Tahirova adı verilen koyun ırkı elde edilmiştir.
Yetişkin bir doğu frizya koyunu ortalama 80 kg canlı ağırlığa sahiptir. Laktasyon süresi 200 ile 250 gün arasında değişmektedir. Laktasyon süt verimi ise ortalama 500 ile 700 litre arasında değişmektedir. İyi bakım ve besleme ile bu verim 1200-1400 litreye kadar çıkmaktadır.
Langhe Koyunu
Kökeni İtalya olan bir koyun ırkıdır. İtalya’nın kuzey bölgelerinde yetiştirilir. Baş ve bacak bölgesinde siyah lekeler olabilir. Bunun dışında genel vücut rengi beyazdır. Bu ırkın fiziksel özelliklerine bakarsak; baş uzun ve kulaklar sarkık, baş ve bacaklar çıplaktır. Sürü ırkı değildir. Genellikle 3-5 başlık gruplar halinde bakılır. Süt ve döl verimi iyidir.
Bu ırkın ortalama yetişkin canlı ağırlığı 60-65 kilogram kadardır. Laktasyon süresi 200-250 gündür. Laktasyon süt verimi ise 220-280 litre arasında değişmektedir. Genellikle gebelikler tek yavru ile sonuçlanır. Bir doğumdaki ortalama yavru verimi 1.3 tanedir.
Sardinya Koyunu
Bu ırkta İtalya’ya ait olan bir koyun ırkıdır. Adını İtalya’nın Sardinya Adası’ndan almıştır. Vücudu beyaz renktedir ve iri bir yapıya sahiptir. Koyunlarda boynuz yoktur. Koçlar çoğunlukla boynuzludur. Kuyruk ince ve uzundur, yapağısı ise kaba ve karışıktır. Süt ve döl verimi iyi olan bir koyun ırkıdır. Sürü özelliği gelişmiş olan bir koyun ırkıdır.
Yetişkin bir sardinya koyunu yaklaşık olarak 45 kilogram ağırlığa sahiptir. Laktasyon süresi 200-230 gün arasında değişmektedir. Laktasyon süresindeki süt verim miktarı ise ortalama 150-200 litre civarındadır. İyi bakım ve besleme ile 300-350 litre verimlere çıkabilmektedir. Doğumlar genellikle tek yavru ile sonuçlanır ama yılda 2 kez gebe kalabilirler.